I. Theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, có 3 trường hợp được xóa án tích, bao gồm:
- Đương nhiên được xóa án tích
- Xóa án tích theo quyết định của Tòa án
- Xóa án tích trong trường hợp đặc biệt
1. Đương nhiên được xóa án tích
Theo Điều 70 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, người bị kết án được đương nhiên xóa án tích, nếu kể từ khi chấp hành xong hình phạt hoặc hết thời gian thử thách án treo, người đó đã chấp hành xong hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án và không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn sau đây:
- 05 năm đối với các tội ít nghiêm trọng;
- 07 năm đối với các tội nghiêm trọng;
- 10 năm đối với các tội rất nghiêm trọng;
- 15 năm đối với các tội đặc biệt nghiêm trọng.
2. Xóa án tích theo quyết định của Tòa án
Theo Điều 71 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, người bị kết án có thể được xóa án tích trước thời hạn, nếu có đủ các điều kiện sau đây:
- Đã lập công hữu ích hoặc có nhiều tiến bộ trong quá trình chấp hành án phạt tù;
- Đã bồi thường được phần lớn nghĩa vụ dân sự do mình gây ra;
- Có thái độ tốt, chấp hành tốt pháp luật và thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của người được hưởng án treo.
Thời hạn để xóa án tích trước thời hạn được quy định cụ thể như sau:
- 01 năm đối với các tội ít nghiêm trọng;
- 02 năm đối với các tội nghiêm trọng;
- 03 năm đối với các tội rất nghiêm trọng;
- 05 năm đối với các tội đặc biệt nghiêm trọng.
3. Xóa án tích trong trường hợp đặc biệt
Theo Điều 72 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017, người bị kết án có thể được xóa án tích trong trường hợp đặc biệt, nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
- Đã được đại xá;
- Đã lập công đặc biệt xuất sắc trong thời gian chấp hành án phạt tù;
- Đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hoặc được hưởng án treo;
- Người bị kết án là người có công với cách mạng;
- Người bị kết án là người dân tộc thiểu số ít người hoặc là người thuộc dân tộc thiểu số đang sinh sống ở vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn;
- Người bị kết án là người đang mắc bệnh hiểm nghèo;
- Người bị kết án là phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi;
- Người bị kết án là lao động duy nhất trong gia đình có nhiều người thân thuộc bệnh tật, già yếu, kinh tế khó khăn;
- Người bị kết án là người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn khác và xét thấy người đó có nhiều tiến bộ, có khả năng tái hòa nhập cộng đồng.
II. Thủ tục xóa án tích
Tùy theo trường hợp được xóa án tích, thủ tục thực hiện sẽ khác nhau. Cụ thể như sau:
1. Đương nhiên được xóa án tích
Đối với trường hợp đương nhiên được xóa án tích, người bị kết án không cần thực hiện thủ tục nào. Trong thời hạn quy định, nếu người bị kết án không thực hiện hành vi phạm tội mới thì được coi là đã được đương nhiên xóa án tích.
2. Xóa án tích theo quyết định của Tòa án
Đối với trường hợp xóa án tích theo quyết định của Tòa án, người bị kết án cần chuẩn bị hồ sơ xin xóa án tích và nộp hồ sơ tại Tòa án đã xét xử sơ thẩm. Hồ sơ xin xóa án tích bao gồm:
- Đơn xin xóa án tích
- Bản sao quyết định hình sự có hiệu lực pháp luật
- Bản sao chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân
- Bản sao giấy tờ chứng minh đã chấp hành xong hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án (nếu có)
- Bản sao giấy tờ chứng minh đã bồi thường được phần lớn nghĩa vụ dân sự do mình gây ra (nếu có)
- Bản sao giấy tờ chứng minh đã lập công hữu ích
Tiếp theo, Tòa án sẽ xem xét hồ sơ và ra quyết định xóa án tích hoặc không xóa án tích. Quyết định xóa án tích của Tòa án có hiệu lực kể từ ngày ra quyết định.
3. Xóa án tích trong trường hợp đặc biệt
Đối với trường hợp xóa án tích trong trường hợp đặc biệt, người bị kết án cần chuẩn bị hồ sơ xin xóa án tích và nộp hồ sơ tại Tòa án nhân dân cấp cao nơi người bị kết án đang cư trú hoặc làm việc. Hồ sơ xin xóa án tích bao gồm:
- Đơn xin xóa án tích
- Bản sao quyết định hình sự có hiệu lực pháp luật
- Bản sao chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân
- Bản sao giấy tờ chứng minh thuộc trường hợp đặc biệt được xóa án tích
Tòa án nhân dân cấp cao sẽ xem xét hồ sơ và ra quyết định xóa án tích hoặc không xóa án tích. Quyết định xóa án tích của Tòa án nhân dân cấp cao có hiệu lực kể từ ngày ra quyết định.
III. Lưu ý
- Người bị kết án được xóa án tích thì được coi như chưa bị kết án và được hưởng các quyền lợi như người chưa bị kết án.
- Người bị kết án được xóa án tích có thể xin cấp giấy chứng nhận xóa án tích. Giấy chứng nhận xóa án tích được cấp bởi cơ quan công an có thẩm quyền.